پانکراتیت مزمن یک بیماری التهابی پیشرونده پانکراس می باشد . برای ایجاد این بیماری یک زمینه ژنتیک و عوامل محیطی لازم می باشد . شدت علائم در بین بیماران متفاوت می باشد و بیماری پیشرفته تر با یافته های زیر مشخص می شود.
1- اتروفی پانکراس
2- فیبروز پانکراس
3- تنگی مجاری پانکراس
4- کلسیفیکاسیون در بافت پانکراس
5- نارسایی اندوکرین و یا اگزوکرین
6- دیسپلازی پانکراس
7- درد های مقاوم
بررسی اولیه در بیماران مشکوک به پانکراتیت
در هر بچه ایی که با درد شکمی شدید و مزمن و یا تکرار شونده مراجعه می کند باید به فکر پانکراتیت مزمن باشیم . قدم اول تشخیصی شرح حال و معاینه فیزیکی می باشد . در صورتیکه شرح حال و معاینه فیزیکی به نفع پانکراتیت باشد جهت تائید تشخیص نیاز به انجام ازمایش و اقدامات تصویر برداری می باشد.
نکاتی که در شرح حال باید به آن توجه کرد
1 – مشخصات حملات درد : شروع درد ، محل درد ، ماهیت درد و مدت زمان درد را باید توجه کرد و عوامل ایجاد کننده درد ( غذا و یا ورزش ) و اینکه ایا درد همراه با استفراغ و یا علائم شبیه انفولانزا وجود دارد یا خیر. این مشخصات جهت افتراق پانکراتیت از سایر علل درد شکم کمک کننده است . بای تعیین میزان و شدت درد می توان از روش FACE scale استفاده کرد
2- شرح حال نوع درمان جهت کنترل درد که شامل درمان غیر دارویی ، مصرف اپوئیدها ، داروهای غیر اپوئیدی
3 – شرح حال در مورد مشکلات سایکوسوشیال مثلا غیبت از مدرسه ، عدم توانایی شرکت در تمرینات ورزشی و خودداری از شرکت در مجالس مختلف . این مشکلات در کودکان مبتلا به پانکراتیت مزمن شایع است .
3 – شرح حال در مورد علائم ناشی از عوارض پانکراتیت مزمن که شامل کاهش اشتها ، اسهال ، اختلال رشد و علائم دیابت می باشد.
4 – توجه به نکات کمک کننده در جهت تشخیص پانکراتیت مزمن مثلا سابقه پانکراتیت حاد ، تروما به شکم ، بیماری شدید ، مصرف دارو ، اقدامات اندوسکوپی مثل ERCP .
5 – سابقه خانوادگی پانکراتیت ، سیستیک فیبروزیس و کانسر پانکراس .
ادامه این مقاله در پست بعدی…
دکتر عزیزالله یوسفی
فوق تخصص گوارش کودکان
استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران